Ý thÙc là s¿ hi‹u bi‰t , quan tâm ljn công viŒc mình së làm hay Çang làm , ngÜ©i có š thÙc là ngÜ©i bi‰t rõ hành vi hay l©i nói cûa mình cùng v§i hÆu qûa vŠ sau . NgÜ®c låi v§i š thÙc là vô š thÙc , tÙc là chúng ta hành Ƕng mà không bi‰t Çúng hay sai , nhiŠu khi ÇÜa ljn nh»ng hÆu quä không tÓt : làm phiŠn nh»ng ngÜ©i khác , làm phiŠn cho chính mình , làm håi ljn quyŠn l®i chung . Nhà væn NguyÍn væn Vïnh ( 1881 -1936 ) Çã tØng vi‰t vŠ s¿ vô š thÙc cûa ngÜ©i ViŒt trong ti‰ng cÜ©i : " An nam ta ( chÌ ngÜ©i ViŒt ) có m¶t thói lå là th‰ nào cÛng cÜ©i . NgÜ©i ta khen cÛng cÜ©i , ngÜ©i ta chê cÛng cÜ©i . Hay cÛng hì mà dª cÛng hì ; phäi cÛng hì mà quÃy cÛng hì . . . " (Xét tÆt mình , ñông DÜÖng Tåp Chí sÓ 22 ) .
Cái cÜ©i vô š thÙc và tàn ác nhÃt là chúng ta cÜ©i ch‰ nhåo hay ch†c phá nh»ng ngÜ©i tàn tÆt . Thay vì phäi thÜÖng xót giúp Ç« nh»ng ngÜ©i kém may m¡n Ãy chúng ta låi Çi ch†c phá h† Ç‹ làm trò cÜ©i . Thi‰u gì nh»ng cänh æn c¡p gÆy cûa ngÜ©i mù , dܧng dÅn ngÜ©i ta té xuÓng mÜÖng rÒi ÇÙng cÜ©i v§i nhau . ThÃy ngÜ©i khác nói ng†ng thì b¡t chܧc , thÃy ngÜ©i què cøt thì chen lÃn xô ÇÄy . . . mà không bi‰t nh»ng hành Ƕng trêu c®t Ãy làm cho ngÜ©i ta Çau kh° , tûi thân cùng c¿c . Ÿ Tây phÜÖng nh»ng ngÜ©i Ãy ÇÜ®c tôn tr†ng và sæn sóc : có ch‡ ÇÆu xa riêng , có lÓi Çi riêng , ÇÜ®c tr® cÃp , nuôi nÃng tº t‰ .
Khi vÙt , xä rác bØa bãi chúng ta nghï r¢ng chÌ ngÜ©i khác phäi chÎu s¿ dÖ bÄn hay hít bøi b¥m . NhÜng không , chính chúng ta cÛng sÓng trong môi trÜ©ng ô u‰ , mÃt vŒ sinh và không chØng chúng ta là ngÜ©i ÇÀu tiên gánh chÎu bŒnh tÆt . Nhà nông vì tham lam xÎt nh§t ph‰ thäi làm cho rau xanh tÓt hái Çem bán , ngÜ©i chæm nuôi dùng nhiŠu chÃt kích khích tÓ cho gia súc mau l§n , ngÜ©i Çi buôn dùng hàn the , formol ܧp cá , thÎt Çem bán . ChÌ vì chút l®i l¶c , không cÀn bi‰t ljn nh»ng hÆu quä tåi håi gây ra cho ÇÒng bào cûa mình .
ThÌnh thoäng chúng ta thÃy báo chí Çæng tin hàng chøc , hàng træm ngÜ©i æn tiŒc , æn trong cæng - tin bÎ ng¶ Ƕc ch‰t hay phäi chª Çi cÃp cÙu ª nhà thÜÖng . ñó là hÆu qûa cûa s¿ vô š thÙc . M¶t hiŒn tÜ®ng thông thÜ©ng n»a là cûa công thì không ai gi» gìn nhÜ vòi nܧc công c¶ng dùng xong không khoá , Çèn ÇiŒn dùng xong không t¡t , nh»ng nÖi công c¶ng không gi» gìn såch së . . . .
Xa hÖn n»a , do kém š thÙc quÓc gia , nh»ng ngÜ©i có quyŠn th‰ thay vì dùng tiŠn båc do ngÜ©i dân Çóng góp Ç‹ xây d¿ng ÇÃt nܧc låi bÕ vào túi riêng ; thay vì ÇŠ cº nh»ng ngÜ©i tài næng , ÇÙc Ƕ , Çû khä næng chuyên môn vào các chÙc vø thích h®p Ç‹ phøc vø ÇÃt nܧc thì ÇŠ cº nh»ng ngÜ©i thân thu¶c ho¥c phe, Çäng cûa mình n¡m gi» nh»ng chÙc vø quan tr†ng nhÜng vì kém tài , kém chuyên môn làm nh»ng cÖ quan Ãy trì trŒ , hoåt Ƕng sai lÀm gây thiŒt håi chung .
No comments:
Post a Comment