Sª dï chúng tôi ÇŠ cÆp ljn t° chÙc xóm làng trong phÀn này vì xã thôn Çóng m¶t vai trò rÃt quan tr†ng , nhÜ m¶t thành lÛy , trong viŒc bäo tÒn Væn hóa , nuôi dÜ«ng tâm tình ngÜ©i ViŒt .
Có th‹ nói tØ m¶t gia Çình nhÕ ngÜ©i ViŒt mª r¶ng ra thành m¶t "gia Çình " l§n hÖn là làng xã , trong Çó m†i ngÜ©i chung sÓng nhÜ m¶t gia Çình , cÛng có bàn th© trang tr†ng chung th© thành hoàng (thÀn làng) , có tài sän chung , phong tøc tÆp quán chung , ai Çáng cha kêu cha , ai Çáng chú kêu chú , ai l§n tu°i hÖn là anh là chÎ . . . . NgÜ®c låi , nh»ng ngÜ©i Çáng tu°i cha chú , anh chÎ phäi coi ngÜ©i dܧi là con , em mình . M†i ngÜ©i sÓng có tôn ti trÆt t¿ , yêu thÜÖng , tÜÖng thân tÜÖng ái , Çùm b†c che chª nhau khi có ngÜ©i g¥p hoån nån . Nh»ng ti‰ng bác Hai , bác Ba , thím TÜ , thím Bäy. . . Ç‹ kêu ngÜ©i trên trong làng xóm m¶t cách kính tr†ng nhÜ cha chú . Nh»ng ti‰ng con Sáu , con Tám , th¢ng TÜ . . . là ti‰ng nh»ng ngÜ©i có tu°i kêu ngÜ©i dܧi tu°i m¶t cách thân mÆt nhÜ con cháu cûa mình .
Xã h¶i và làng xã ViŒt Nam không có giai cÃp quí t¶c và thÙ dân , không có giai cÃp ÇÎa chû và nông nô nhÜ xã h¶i Tây phÜÖng trܧc kia . N‰u ngÜ©i nghèo không có ru¶ng ÇÃt riêng thì cÛng ÇÜ®c làng xã chia công ÇiŠn , công th° Ç‹ làm æn . M†i ngÜ©i có cÖ h¶i ÇÒng ÇŠu trong cu¶c sÓng . Do Çó ngÜ©i nghèo không bÎ miŒt thÎ vì th¿c t‰ cho bi‰t "không ai giàu ba h† , không ai khó ba Ç©i ". N‰u khoÈ månh , bi‰t tính toán , chæm chÌ làm æn së có cÖ h¶i trª nên giàu có ; n‰u có chí h†c hành së thi LJ làm quan . Nh»ng kÈ hÓng hách , kiêu kÿ bÎ khinh d‹ , không có ch‡ ÇÙng trong xã thôn do tính khinh båc không coi tr†ng danh l®i , quyŠn quí mà coi tr†ng nh»ng ÇiŠu nhân nghïa cûa ngÜ©i mình . Câu nói "chÜa LJ ông nghè Çã Çe hàng t°ng " có š mÌa mai nh»ng ngÜ©i có h†c mà kiêu cæng và ngay cä nh»ng ngÜ©i khoa bäng hách dÎch .
Ngày xÜa có nh»ng ông cº nhân , ti‰n sï hay tuÀn phû , t°ng ÇÓc ÇÜ®c vua ban s¡c chÌ , võng l†ng vŠ làng nhÜng không có ÇÙc Ƕ vÅn bÎ coi thÜ©ng . Trong tiŒc khao dân làng cûa h† , m†i ngÜ©i ljn vì tr†ng b¢ng cÃp , mÛ áo cûa nhà vua nhÜng chÌ æn qua loa ho¥c chÓng ÇÛa ngÒi Çó làm gia chû phäi Çem rÜ®u , thÎt ‰ Ç° Çi . Dܧi Çây là Çôi câu ÇÓi cûa ông ÇÒ Phan ñiŒn vi‰t dán ngoài c°ng trong lúc nhà ông nghè DÜÖng Lâm Çang æn khao cháu LJ Ti‰n sï dܧi th©i Pháp thu¶c :
- Sung sܧng thay ! Quan ThiŠu làng Vân , con LJ cÓng , cháu LJ nghè , s¡c chÌ vua ban , mŠ Çay Tây g¡n , gi©i riêng m¶t nhà tú dua nhiŠu vÆn tÓt (toujours : luôn luôn , ti‰ng Pháp) .
- ñau ǧn nhë ! ông Hoàng h† NguyÍn , chÒng m¶t nÖi , v® m¶t nÈo , ngày thì l¶i suÓi , tÓi låi qua Çèo , ÇÃt chung cä nܧc , m¶t mình gánh vác có ai khen ? ( trích trong Væn Minh VN trang 207 cûa H†c giä Lê væn Siêu) .
Trong tÆp tøc xÜa , ngÜ©i ViŒt không bao gi© lÃy v® kém mình nhiŠu tu°i : kém næm , bäy tu°i Çó là em mình ; kém mÜ©i læm , hai mÜÖi tu°i Çó là con cháu mình . Nh»ng ngÜ©i già lÃy v® trÈ bÎ ngÜ©i ta chê cÜ©i là ham muÓn nhøc døc , "già Ç©i còn chÖi trÓng bÕi ". Cái cänh "theo sau Çûng ÇÌnh m¶t Çôi dì" cûa nhà nho NguyÍn công TrÙ bÎ ngÜ©i ta chê trách , không phäi là ÇiŠu vinh d¿ trong xã h¶i ViŒt Nam .
Không ai bi‰t làng xã ÇÜ®c t° chÙc tØ bao gi© , dÃu v‰t còn ghi låi ít nhÃt tØ th©i các vua Hùng dܧi hình thÙc giÓng nhÜ các buôn , bän cûa ÇÒng bào MÜ©ng hay nh»ng ÇÒng bào thi‹u sÓ khác gÀn cÆn v§i chúng ta . Nh»ng ti‰ng c° xÜa Ç‹ chÌ thôn xóm th©i Ãy là làng chå , làng måc .
Th©i Vua Hùng d¿ng nܧc Çã có Låc HÀu , Låc Tܧng coi m¶t vùng thu¶c quyŠn cûa mình nhÜ các tù trܪng hay quan lang cûa ÇÒng bào thi‹u sÓ bây gi© . NhÜ vÆy là có nhiŠu thôn xóm , làng måc qui tø dܧi quyŠn các vÎ Låc hÀu , Låc Tܧng và các vÎ này qui tø låi thành quÓc gia do các Vua Hùng k‰ ti‰p nhau ng¿ trÎ .
NhÜng trܧc khi có quÓc gia thì ngÜ©i ViŒt Çã t° chÙc làng xóm v»ng vàng tØ lâu l¡m rÒi , b¢ng chÙng là phong tøc , tÆp quán , luÆt lŒ , cÖ cÃu chính quyŠn Xã , tín ngÜ«ng Çã æn xâu vào ÇÀu óc ngÜ©i dân và Çã trª thành nhÜ nh»ng nguyên t¡c bÃt di , bÃt dÎch nên khi thành lÆp quÓc gia , các vÎ Vua Chúa phäi tôn tr†ng ( phép Vua cÛng thua lŒ làng ) .
ñ©i TrÀn ( TrÀn thái Tông) , Ç©i Lê ( Lê thánh Tông ) , nhà vua muÓn b° viên chÙc Xã Quan ( hay Lš Trܪng ) là ngÜ©i cûa nhà vua vŠ cai trÎ thay cho viên chÙc tØ trܧc vÅn do dân chúng bÀu ra ÇŠu thÃt båi phäi bãi bÕ . Th©i Pháp thu¶c, chính quyŠn th¿c dân bi‰t làng xã là nguyên nhân chính gây trª ngåi cho chính sách ÇÒng hóa cûa h† nên ra NghÎ ñÎnh dܧi danh nghïa " Cäi LÜÖng HÜÖng Chính " ª MiŠn B¡c næm 1904 và miŠn Nam næm 1921 cÛng ÇÜa ljn thÃt båi vì không ÇÜ®c dân chúng ti‰p nhÆn .
Ngay sau khi chi‰m 6 TÌnh miŠn Nam (1864) , næm 1874 Luro Çã thÃy r¢ng làng xã t¿ trÎ ( commune automone) là m¶t t° chÙc có truyŠn thÓng °n ÇÎnh rÃt xa xÜa và khuy‰n cáo nhà cÀm quyŠn th¿c dân th©i Ãy không nên Çøng chåm ljn vì có th‹ " làm dân chúng bÃt bình ÇÜa ljn rÓi loån ".
Nguyên nhân tØ Çâu ?
Trܧc h‰t , Çó là tinh thÀn dân chû Çã æn xâu vào n‰p sÓng cûa ngÜ©i dân , n‰u bÎ tܧc Çoåt h† së Çoàn k‰t chÓng ÇÓi dܧi m†i hình thÙc , mà hình thÙc thông thÜ©ng là toàn dân trong các làng xã bäo nhau không h®p tác, tránh né không thi hành mŒnh lŒnh .
Có th‹ so sánh Làng Xã cûa ta v§i nh»ng"QuÓc gia ñô thÎ " cûa Hy Låp th©i xÜa hay nh»ng Ti‹u bang , nh»ng nܧc C¶ng Hoà t¿ trÎ ngày nay . NhÜng làng xã ViŒt Nam k‰t h®p låi thành quÓc gia không phäi bªi luÆt pháp , hi‰n pháp ràng bu¶c nhÜ nh»ng nܧc dân chû hiŒn th©i mà bªi tinh thÀn dân t¶c do cùng m¶t dòng máu , cùng m¶t t° tiên nên s¿ liên hŒ gi»a hai bên - làng xã và chính quyŠn trung ÜÖng - ÇÜ®c giäi quy‰t êm ÇËp b¢ng cä tình lÅn lš, gÀn nhÜ không có s¿ xung Ƕt nào qúa Çáng .
Làng xã cûa ta tØ xÜa Çã có cÖ cÃu t° chÙc gÀn giÓng v§i cÖ cÃu t° chÙc cûa các quÓc gia dân chû tân ti‰n ngày nay , Çó là chia chính quyŠn thành cÖ quan LÆp Pháp ( tÜÖng ÇÜÖng QuÓc H¶i ) do H¶i ñÒng Kÿ Møc phø trách và cÖ quan Hành Pháp ( tÜÖng ÇÜÖng T°ng ThÓng ) do Xã Trܪng ÇÙng ÇÀu . Th©i Ãy chÌ không có cÖ quan TÜ Pháp tÙc Tòa án coi viŒc xét xº mà do VÎ Tiên ChÌ ÇÙng ÇÀu H¶i ñÒng Kÿ Møc hay Lš Trܪng phøc trách . Xã ( Làng ) có Hi‰n Pháp là bän HÜÖng Чc ( qui ÇÎnh luÆt lŒ vŠ quyŠn l®i và nghïa vø cho ngÜ©i dân trong Xã ) do Hñ Kÿ Møc thành lÆp . H¶i ñÒng này còn có quyŠn thay Ç°i nh»ng tÆp tøc l‡i th©i hay ban hành nh»ng luÆt lŒ m§i . Lš Trܪng ( hay Xã Trܪng ) phø trách viŒc thi hành hÜÖng ܧc , t° chÙc viŒc t‰ lÍ , thu thu‰ , bäo Çäm an ninh , liên låc v§i các cÃp chính quyŠn thu¶c quÓc gia .
H¶i ñÒng Kÿ Møc gÒm nh»ng ngÜ©i có tu°i , có tÜ cách ÇÜ®c kính tr†ng , ho¥c nh»ng ngÜ©i có h†c thÙc , nh»ng ngÜ©i Çã tØng có ÇÎa vÎ trong xã h¶i( c¿u quan låi ) do dân chúng tín nhiŒm bÀu ra .
VŠ væn hóa , m‡i xã có phong tøc tÆp quán riêng Ãn ÇÎnh viŒc cܧi hÕi , lÍ h¶i , ma chay , bÀu cº , thu‰ má , phân chia công ÇiŠn , công th° . . . . Nh»ng tÆp tøc Ãy m†i ngÜ©i b¡t bu¶c phäi tôn tr†ng k‹ cä nh»ng ngÜ©i ngoài làng t§i làm æn sinh sÓng , hay t§i Ç‹ làm lÍ cܧi hÕi cho con cái mình vì "ÇÃt có lŠ, quê có thói" . Nh»ng cách sinh hoåt khác lå , dù trong nܧc , cÛng bÎ chÆn låi ngay ª c°ng làng không cho len vào nói gì ljn lÓi æn m¥c , lÓi sÓng mà th¿c dân phÜÖng B¡c hay phÜÖng Tây Çem t§i b¡t dân ta phäi theo Ç‹ ÇÒng hoá !
NgÜ©i ta còn nh§ vào th©i Minh Mång , m¶t ông vua nhà NguyÍn triŒt Ç‹ theo Tàu ( giÓng vua cha là Gia Long ) . Næm 1828 vua Minh Mång ban chi‰u chÌ cÃm dân m¥c váy , Çã bÎ dân chúng phän ÇÓi không tuân theo và Çä kích kÎch liŒt qua câu ca dao sau Çây :
Tháng Tám có chi‰u vua ra ,
CÃm quÀn không Çáy (váy) , ngÜ©i ta hãi hùng .
Không Çi thì ch® không Çông ,
ñi thì phäi mÜ®n quÀn chÒng sao Çang .
Có quÀn ra quán bán hàng ,
Không quÀn ra ÇÙng ÇÀu làng trông quan .
Nh»ng l©i Çä kích cay nghiŒt , nhÃt là câu thÖ cuÓi cùng , ÇÓi v§i mŒnh lŒnh cûa m¶t ông vua khi làm trái v§i tÆp quán cûa dân chúng ( Çàn bà cªi truÒng ra ÇÙng ª ÇÀu làng cho . . . vua quan xem ) . K‰t quä là 128 næm sau , khi ông vua cuÓi cùng cûa nhà NguyÍn là Bäo ñåi r©i khÕi ngôi báu vào gi»a thÆp niên 1950 thì ngÜ©i Çàn bà miŠn B¡c vÅn còn m¥c váy .
Cho nên không có gì khó hi‹u khi chúng ta thÃy 2 làng ª cách nhau m¶t con ÇÜ©ng mòn mà lÍ cܧi hÕi hay cách thÙc t° chÙc h¶i hè , t‰ lÍ , cách nói næng và nhÃt là gi†ng nói khác nhau Çôi chút . NgÜ©i làng này sang làng khác sinh sÓng không ÇÜ®c hܪng các quyŠn l®i nhÜ chia công ÇiŠn , công th° , không ÇÜ®c tham gia viŒc làng trong khi vÅn phäi thi hành các nghïa vø . H† sÓng nhÜ ngÜ©i ª nh© , sÓng ngoài lŠ dù Çã ª Çó bao nhiêu Ç©i . Do Çó làng xã ViŒt Nam , nhÃt là ngoài B¡c ( miŠn Nam do bÓi cänh lÎch sº có khác Çôi chút) không có ngÜ©i Trung Hoa nào len lÕi vào ÇÜ®c . H† ª ngoài phÓ thÎ buôn bán , làm thÀy thuÓc b¡c hay th® thuyŠn sinh sÓng .
Nói ljn Væn Hoá , phäi nói ljn cái ñình mà làng nào cÛng có . Ngôi Çình - thÜ©ng ÇÜ®c xây rÃt l§n theo lÓi nhà sàn , c¶t m¶t ngÜ©i ôm , có mái cong , có cÀu thang lên xuÓng - mang dÃu tích sinh hoåt væn hoá và ki‹u giáng tØ th©i xa xÜa mà ngày nay ÇÒng bào thi‹u sÓ gÀn cÆn v§i ngÜ©i ViŒt kêu là nhà Làng hay nhà Rông . ñình là nÖi trang tr†ng vØa dùng Ç‹ th© thÀn làng( thành hoàng) , vØa là nÖi t° chÙc lÍ h¶i , hát xܧng , nÖi h¶i h†p toàn dân Ç‹ bàn vŠ nh»ng viŒc quan tr†ng , nÖi h¶i ÇÒng kÿ møc và lš trܪng làm viŒc , nÖi xét sº nh»ng ngÜ©i vi phåm thuÀn phong , xúc phåm thÀn làng , bÃt hi‰u v§i cha mË . . . .
ThÜ©ng m‡i làng m¶t næm có vài dÎp lÍ h¶i , nhiŠu nhÃt vào tháng ba tháng ÇÀu næm .
Tháng Giêng æn t‰t ª nhà ,
Tháng Hai c© båc , tháng ba h¶i hè .
NhÜng ngày quan tr†ng nhÃt là lÍ t‰ Thành Hoàng Ç‹ nh§ Ön , Ç‹ cÀu cho dân an , mÜa thuÆn gió hòa , mùa màng tÜÖi tÓt . LÍ này thÜ©ng ÇÜ®c t° chÙc kèm theo nh»ng sinh hoåt væn hoá khác nhÜ hát chèo , hát nhà trò , Çánh vÆt , thi nÃu cÖm , thi bÖi thuyŠn , thi thä diŠu . . . và ngÜ©i dân trong làng nhân dÎp này cùng nhau vui chÖi , æn uÓng .
Nh»ng dÎp nhÜ th‰ tåo tinh thÀn trách nhiŒm - qua viŒc Çóng góp tiŠn båc , công sÙc - và gây tình yêu thÜÖng , Çoàn k‰t cÛng nhÜ tinh thÀn g¡n bó v§i bà con , xóm làng . Vì vÆy ngÜ©i ta không ai muÓn r©i khÕi nÖi chôn nhau c¡t rÓn và n‰u c¿c ch£ng Çã phäi Çi nÖi khác làm æn , h† rÃt buÒn tûi cho là Çi "tha phÜÖng cÀu th¿c ", tÙc Çi ki‰m mi‰ng æn nÖi xÙ ngÜ©i !
M¶t Ç¥c Çi‹m væn hoá khác phát xuÃt tØ thôn xóm nhÜng Çã vÜ®t lên tÀm mÙc quÓc gia và Çi vào lÎch sº , Çó là nŠn Væn Hoá Cây Tre ÇÜ®c ngÜ©i ViŒt Nam tåo nên .
M¶t huyŠn thoåi tØ th©i xÜa k‹ låi r¢ng khi ñÙc Thánh Gióng ÇÜ®c vua Hùng cÃp cho ng¿a s¡t , ki‰m s¡t Çi Çánh gi¥c Ân . Ngài cÜ«i ng¿a ra trÆn dùng ki‰m tä xung h»u Ƕt chém gi¥c ; khi ki‰m s¡t gãy, ngài nh° gÓc tre mà Çánh khi‰n quân gi¥c tan tành ! N‰u không có gÓc tre m†c bên ÇÜ©ng h£n lÎch sº cûa chúng ta Çã Ç°i khác .
Tre là m¶t loåi cây dÍ m†c ª vùng nhiŒt ǧi , có ch‡ m†c thành rØng . Thân tre thÜ©ng cao sáu , bäy mét ( khoäng 20 feet ) , cành lá xum xuê låi m†c sát nhau nên cho nhiŠu bóng mát . Tre có nhiŠu loåi : Tre gai , tre bÜÖng , (tre ) nÙa , (tre) tÀm vông . . . riêng tre ngà và(tre) trúc trÒng làm cänh . Tre hiŒn diŒn trong m†i sinh hoåt cûa ngÜ©i ViŒt ª kh¡p nÖi tØ cây tæm nhÕ bé , Çôi ÇÛa æn hàng ngày, r° , rá rºa rau ; cái giÕ , cái giÆm , cái thuyŠn , cái bè vó Ç‹ Çánh b¡t cá ; Çòn gánh , Çòn sóc , quang , b¡p cày , cán cuÓc , cán mai , cán thu‡ng Ç‹ gÒng gánh hay Çào b§i ÇÃt ; cái thúng , cái mûng , cái nong, cái nia , cái bÒ , cái cót Ç‹ Ç¿ng lúa , Ç¿ng ngô ; cái phên , cái li‰p d¿ng trܧc nhà che n¡ng , mÜa và gió ; ljn cä cái giÜ©ng n¢m , cái nhà cÛng làm b¢ng tre . . . . Cao cÃp hÖn và mang rõ nét væn hoá là cái Çàn tre thánh thót , cái sáo diŠu vi vu , Óng sáo trúc Çã làm rung Ƕng bao tâm hÒn ngÜ©i nghe khi trao vào tay nh»ng nghŒ sï tài ba ( Tô kiŠu Ngân , NguyÍn Çình Nghïa . . . ) .
Cây tre, cây trúc Çã Çi sâu vào tâm hÒn ngÜ©i ViŒt :
Trúc xinh trúc m†c ÇÀu Çình ,
Em xinh em ÇÙng m¶t mình cÛng xinh .
Trúc xinh trúc m†c b© ao,
Em xinh em ÇÙng ch‡ nào cÛng xinh .
Và : Ví dÀu cÀu ván Çóng Çinh ,
CÀu tre v¡t vÈo gÆp ghŠnh khó Çi .
Khó Çi thì m¥c khó Çi ,
Con Çi trÜ©ng h†c , mË Çi trÜ©ng Ç©i .
Tre còn ÇÜ®c dùng làm vÛ khí ch£ng nh»ng vào th©i thánh Gióng mà cä vào th©i cÆn và hiŒn Çåi ; Çó là cung , tên , cán Çòng , cán giáo , gÆy g¶c .
NhÜng ª Çây chúng tôi muÓn nói vai trò quan tr†ng nhÜ thành lÛy cûa cây tre trong viŒc bäo tÒn væn hoá và an ninh cûa ngÜ©i ViŒt .
NhÜ chúng ta Çã bi‰t , ª thôn quê m‡i nhà có lÛy tre dày Ç¥c vây quanh làm hàng rào và chÌ có m¶t c°ng ra vào . ñó là th‰ gi§i riêng cûa m¶t gia Çình v§i cha mË là ngÜ©i ÇiŠu khi‹n và dåy bäo con cái . TÃt nhiên m‡i gia Çình ª Çâu cÛng có lÓi sÓng riêng nhÜng v§i hàng rào bao b†c không s® ngÜ©i khác nhòm ngó tåo cho ngÜ©i ta tâm lš riêng tÜ hoàn toàn nên m‡i gia Çình t¿ tåo ra nŠ n‰p cho mình vŠ lÓi sÓng , cách làm viŒc , trÆt t¿ trong gia Çình (tuy vÅn tôn tr†ng tÆp quán cûa ÇÎa phÜÖng) , do Çó ngÜ©i ta có câu : nhÆp gia tùy tøc . Nh»ng gì trái v§i lÓi sÓng trong nhà ÇŠu bÎ cÃm Çoán hay ít ra không ÇÜ®c chÃp nhÆn . Nh»ng ngÜ©i m§i gia nhÆp nhÜ con dâu , con r‹ ÇŠu phäi tuân theo nŠ n‰p có s¤n .
LÛy tre nÓi liŠn tØ nhà n† ljn nhà kia vây b†c kh¡p làng và chung quanh làng . Loåi tre làng xã ViŒt Nam trÒng làm rào lÛy là loåi tre gai , gÓc Ç¥c , tØ gÓc ljn ng†n m‡i ÇÓt ÇŠu có nhánh ÇÀy lá và m†c gai tua tûa , chui vào bÎ gai Çâm , leo lên cao cÛng bÎ gai Çâm , Çào l‡ chui vào thì bÎ l§p rÍ dày Ç¥c ngæn cän dܧi ÇÃt . ThÜ©ng thì m‡i làng chÌ có vài ba lÓi ra vào , ban Çêm c°ng làng ÇÜ®c Çóng ch¥t có tuÀn phiên canh gác chÓng tr¶m cܧp .
TØ ngoài nhìn vào , làng xã ViŒt Nam trông t¿a m¶t ÇÒn Ãp v§i thành lÛy bao b†c kiên cÓ . Qûa th¿c nÖi Çó là ÇÒn Ãp ch£ng nh»ng Ç‹ väo Çäm an ninh chÓng tr¶m cܧp mà còn là nÖi chÓng låi s¿ ÇÒng hóa thâm Ƕc cûa cûa kÈ thù xâm læng qua chiŠu dài hÖn ngàn næm B¡c thu¶c và 80 næm Pháp thu¶c nh© vào t° chÙc ch¥t chë, có tôn ti trÆt t¿ , s¿ thân thi‰t xóm làng , tinh thÀn Çoàn k‰t , tÜÖng thân tÜÖng ái , låi có tôn giáo riêng (th© thành hoàng) , luÆt lŒ , phong tøc tÆp quán riêng không nhân nhÜ®ng bÃt cÙ phong tøc , tÆp quán nào dù là cûa làng bên cånh , cûa vua chúa ban ra ( nhÜ Çã nói vŠ chi‰u chÌ cÃm m¥c váy cûa vua Minh MŒnh) , nói chi ljn phong tøc tÆp quán cûa kÈ xâm læng .
CÛng nhÜ trong m¶t gia Çình , nh»ng phong tøc , tÆp quán xa lå ÇŠu phäi Ç‹ låi bên ngoài lÛy tre trܧc khi bܧc chân vào làng , Çó là nguyên t¡c m†i ngÜ©i phäi tôn tr†ng .
Nói nhÜ th‰ không có nghïa là ngÜ©i ViŒt Nam không chÃp nhÆn s¿ ti‰n b¶ , s¿ Ç°i m§i . Chû Çích cûa ngÜ©i ViŒt là gån l†c : chÌ có nh»ng phong tøc , tÆp quán , lÓi sÓng nào có håi ho¥c trái ngÜ®c v§i væn hoá dân t¶c m§i bÎ ngæn ch¥n , bài bác (nhÜng s¿ Ç°i m§i Çã không theo kÎp v§i Çà ti‰n hóa chúng tôi së trình bày kÏ hÖn ª PhÀn II ) .
Trong lÎch sº , làng xóm còn là nh»ng chi‰n lÛy chÓng xâm læng trong chi‰n thuÆt du kích . ñ©i nhà TrÀn khi quân Nguyên sang xâm læng , quân nhà TrÀn m¶t m¥t Çem Çåi quân ngæn ch¥n , m¶t m¥t dùng chi‰n thuÆt du kích quÃy phá . Th©i nhà Lê , Bình ñÎnh VÜÖng cÛng khªi binh tØ nÖi thôn xóm . Thôn xóm là nÖi che chª , Än nÃp và ti‰p t‰ lÜÖng th¿c cho nghïa quân . Quân thù muÓn hành quân nÖi thôn xóm không bao gi© dám Çi lÈ loi mà phäi Çem ít nhÃt hàng ti‹u hay trung Ƕi , vì vÆy khi toàn dânViŒt Çã vùng lên ÇÃu tranh thì quân gi¥c phäi phân tán thành hàng ngàn ÇÖn vÎ vŠ làng xã Ç‹ gi» an ninh . Quân ViŒt l®i døng ÇiŠu Çó tìm cách dÀn dÀn thanh toán nh»ng ÇÖn vÎ nhÕ cûa ÇÎch và tåo sÙc månh Ç‹ khi th©i cÖ Ç‰n thì dÒn n‡ l¿c quét såch quân thù Çem låi Ƕc lÆp cho ÇÃt nܧc .
No comments:
Post a Comment