Kênh kiŒu , h®m hïnh nghïa gÀn giÓng nhau . Nguyên nghïa cûa kênh là lŒch , không thæng b¢ng ; kiŒu là nâng lên cao . Kênh kiŒu là làm cao, làm phách . H®m là lên m¥t , làm b¶ nhÜ h®m cûa (lên m¥t vì giàu) , h®m ngÜ©i (cÆy Çông con hay có quyŠn th‰ ) . NgÜ©i ta hay dùng ch» " hïnh " sau ch» h®m - h®m hïnh - Ç‹ cho nghïa månh hÖn và cÛng mang m¶t chút š kÿ qu¥c , khó thÜÖng . Ch£ng ai Üa ngÜ©i kênh kiŒu , h®m hïnh nhÜng låi có nhiŠu ngÜ©i m¡c phäi . Bån bè Çang chÖi thân v§i nhau nhÜng ÇÜ®c lên chÙc hay trª nên giàu có tÙc thì xa lánh , quên Çi ngÜ©i bån cÛ . Nh»ng ngÜ©i giàu có hay có chÙc có quyŠn thÜ©ng lên m¥t khinh khi ngÜ©i nghèo hay cÃp dܧi , nhÃt là 1 sÓ nh»ng nhà gÓc quan låi , vua chúa dù có nh»ng ngÜ©i trong sÓ h† tÜ cách tÀm thÜ©ng , tài næng không có mà cÛng xº s¿ nhÜ vÆy .
Ngày nay ª trong nܧc s¿ h®m hïnh , kênh kiŒu không chÌ mang tính cá nhân mà còn mang tính cÖ quan . ThÜ©ng nh»ng cán b¶ Çi công tác phäi lên b¶ mã cho thÆt tÓt m§i dÍ làm viŒc v§i cÖ quan khác . Thông lŒ hÒi trܧc là phäi hút thuÓc lá Con Mèo ba sÓ 5 hay thuÓc có ÇÀu l†c ( có cán) cûa ngoåi quÓc . Bây gi© thì phäi æn m¥c quÀn áo bänh bao , Çi xe con . PhÀn l§n cÖ quan không Çû xe Ç‹ cÃp nên h† phäi thuê xe riêng rÃt tÓn kém . Lš do ÇÖn giän : n‰u Çi xe Çò hay taxi t§i , ngÜ©i ta së coi thÜ©ng không ti‰p , không th‹ làm viŒc ÇÜ®c ! CÛng tình ÇÒng chí ÇÃy nhÜng ÇÒng chí cÃp dܧi vÅn phäi m¶t câu thÜa anh , hai câu thÜa anh .
Trong hôn nhân bây gi© ngÜ©i ta coi tr†ng "môn Çæng h¶ ÇÓi " gÃp mÃy lÀn Ç©i xÜa .
Nh»ng ngÜ©i ViŒt bÕ h‰t tài sän , cha mË , ông bà ra nܧc ngoài sinh sÓng nhÜng låi quên không bÕ cái tính h®m hïnh , kênh kiŒu ª låi ViŒt Nam . Cùng bán sÓng bán ch‰t v§i nhau vÜ®t biên , bÎ nhÓt trong các tråi tÎ nån æn cÖm hÄm , cá m¡m v§i nhau nhÜng ngÜ©i sang trܧc g¥p ngÜ©i sang sau v© quên , tránh m¥t , chào không thèm trä l©i . NgÜ©i ta bäo ngÜ©i sang trܧc có quyŠn khinh ngÜ©i sang sau ! Không bi‰t cái quyŠn này Çã ÇÜ®c ghi vào bän hi‰n pháp nܧc MÏ chÜa ?
ChÜa Çû , nhiŠu ngÜ©i may m¡n có chút b¢ng cÃp hay cºa hàng cºa h† khá giä thì muÓn lÃp li‰m ngay cái quá khÙ nghèo khó cûa mình ngày xÜa b¢ng cách xa lánh , phû nhÆn tÃt cä nh»ng ngÜ©i quen møc Çích làm nhÜ h† vÓn gÓc giàu có , sang tr†ng Ç‹ rÒi lên m¥t kênh kiŒu v§i nh»ng ngÜ©i khác .
Thành phÓ tôi Çang sÓng có cái ch® nhÕ bán hàng th¿c phÄm Á châu do m¶t ngÜ©i ViŒt làm chû . Cä kích thܧc lÅn hàng hoá chÌ b¢ng 1 phÀn 10 , 1 phÀn 20 nh»ng ch® th¿c phÄn bän xÙ nhÜng ông bà chû m¥t lúc nào cÛng kênh kênh , cô thu ngân ( cashier ) ngÜ©i nhà m¥t lånh nhÜ bæng cä mÃy næm tôi chÜa thÃy môi cô nª m¶t nø cÜ©i . Có lÀn tôi dÅn ngÜ©i bån MÏ vào ch® , sau khi tính tiŠn xong ra cºa anh ta hÕi tôi : " Sao cô Ãy lånh lùng th‰ ? "
ñÀu óc chúng ta nhÕ quá , thi‹n cÆn quá , m¶t ngôi ch® nhÕ Çáng gì so v§i ngÜ©i ta mà Çã h®m hïnh . Nh»ng gia Çình nhà Wall Mart , Mc Donald . . . có hàng ngàn cºa hàng trên kh¡p th‰ gi§i , giàu båc tÌ ngÜ©i ta vÅn quí tr†ng khách hàng , lÃy Çó làm nguyên t¡c , huÃn luyŒn và b¡t nhân viên phäi tuân theo . Vào nh»ng cºa hàng cûa ngÜ©i MÏ , dù nhÕ dù l§n , ª Çâu nhân viên bán hàng cÛng lÎch s¿ ti‰p Çón khách ljn và Çi b¢ng nh»ng câu chào hÕi dù chúng ta có mua hàng cûa h† hay không .
Ngôi ch® cûa ông bà chû này mª Çã mÜ©i mÃy næm nhÜng không phát tri‹n ÇÜ®c vì ngÜ©i mua ngåi t§i . Cách nay vài tháng m¶t ngôi ch® th¿c phÄm Á châu m§i ÇÜ®c mª ra , m†i ngÜ©i t§i Çó mua vì ÇÜ®c ti‰p Çón tº t‰ . Ông bà chû và cô thu ngân Çã Ç°i thái Ƕ nhÜng bà con hình nhÜ chÜa quên vÈ m¥t lånh lùng , kênh kiŒu cûa h† Ç‹ quay trª låi ngôi ch® cÛ . Không bi‰t s¿ kinh doanh cûa h† có còn tÒn tåi ÇÜ®c lâu không .
Âm bän cûa tính kênh kiŒu , h®m hïnh là tính t¿ ti . NgÜ©i kênh kiŒu nhiŠu thì t¿ ti càng nhiŠu vì nghï ngÜ©i khác cÛng nhÜ mình (hay kiêu kÿ , lên m¥t ) , thÃy ai hÖn mình là läng Çi rÒi tìm cách bôi l† , nói xÃu .
NgÜ©i xÜa hÖn chúng ta nhiŠu vŠ ÇÙc tính và cách xº th‰ .
Cø NguyÍn Khuy‰n , m¶t bÆc Çåi khoa - ba lÀn ÇÆu khôi nguyên - , m¶t thi sï n°i ti‰ng , m¶t vÎ T°ng ñÓc cªi áo tØ quan trª vŠ làng cÛ sÓng hoà mình v§i xóm làng .
ñÓi v§i nh»ng ngÜ©i quyŠn cao chÙc tr†ng th©i Çó nhÜ Hoàng Cao Khäi , Phó vÜÖng cai trÎ miŠn B¡c hay VÛ væn Báo , T°ng ÇÓc Nam ñÎnh , cø n¥ng l©i måt sát nhÜng cø låi không m¶t chút xa cách , phân biŒt v§i nh»ng ngÜ©i cùng Çinh , nghèo khó nhÜ ông TÜ quét ch® , chú mõ ñáo trong làng :
Chú ñáo bên làng lên v§i t§ ,
Ông TÜ xóm ch® låi cùng ta .
NgÜ©i ta k‹ låi khi ljn d¿ lÍ thÜ®ng th† 80 cûa cø Nhiêu ChuÒi ( nhiêu là m¶t chÙc nhÕ nhÃt trong làng ) , cø khÃu ÇÀu làm lÍ . ThÃy th‰ ngÜ©i ta cän låi , Ç« cø dÆy . Cø nói : " Tôi lÍ cái tu°i và cái phúc tr©i ban cho cø Nhiêu , các ông không th‹ cän tôi ÇÜ®c ." Nói xong cø lÍ 2 lÍ .
LÓi sÓng bình dÎ và ÇÙc Ƕ cûa cø còn ÇÜ®c truyŠn tøng ljn ngày nay .
No comments:
Post a Comment